آیا مقدار کم و ناچیزی از نجاست معاف است؟معیار تشخیص ناچیز بودن نجاست در شریعت چیست؟ يسير النجاسة في الطهارة؛

الحمدلله و صلي  الله   و سلم  و  بارك  علي  رسول  الله  و علي  آله  وصحبه.
أما  بعد:
با طلب  توفيق  از خداوند  به  پرسش  شما  پاسخ  داده  و  می گوییم:
نظر  شیخ  الاسلام  ابن  تیمیه  رحمه  الله این  است  که  همه  مقادیر  کم  و  ناچیز  نجاست  ها معاف  هستند  و شیخ  ابن  عثيمين  رحمه  الله  در جاهای  متعدد  این  مطلب  را عنوان  کرده  و آن را ترجیح  داده  است  و در گذشته و حال به این  قول عمل  شده و می شود؛ حال ممکن است  بگویید: "در زمان  های گذشته-بدلیل  کمبود  امکانات- اجتناب  کردن  از نجاست  های جزئی سخت  و مشقت بار  بود  اما  در حال  حاضر  چنین  نیست" اما  باید  بدانید این  مساله بستگی  به  شرایط  مردم  دارد؛ مانند  بیماری  که بیماری اش  او را از  حرکت  کامل  بازداشته  و حالش  مانند  حال  انسان  سالم نیست، بطور کلی منظور   این  است  که  حکم  مذکور  از سوی  شیخ الاسلام  ابن  تیمیه  رحمه  الله که  شیخ  ابن  عثیمین  رحمه  الله هم  آن را نقل  کرده و ترجیح  داده است در گذشته  و حال  به  آن عمل  میشده و می شود  اما اصل  این مساله  در بین اهل  علم  اختلافی است طوریکه  جمهور  علماء  معتقدند  مقادیر ناچیز  و زیاد  نجاست  یک حکم داشته و معاف  نیستند مگر  در موارد  محدود  و معین  که  در کلام  علماء بصورت استثناء ذكر  شده اند  اما غير از  آن موارد معاف  نيستند ولی قول  صحيح قولي  است  که  شیخ  الاسلام  ابن  تیمیه  رحمه  الله  آن را برگزیده  و  شیخ  ابن  عثیمین  رحمه  الله  آن را نقل  کرده  است و آن عبارت است  از  ابنکه: مقدار  ناچیز  نجاست  معاف  است.
اما معیار تشخیص  ناچیز  بودن  نجاست  در شریعت  به  عرف  مردم  باز  می گردد  زیرا  نصی  در شریعت  وارد  نشده  است  که  بوسیله  آن  گفته  شود: این  مقدار  کم و این  مقدار  زیاد  است بلکه  مرجع  و معیار  تشخیص در این موارد  عرف  و عملکرد  مردم است و  این معیار  در مورد  همه  مواردی  که حد واندازه شان در شریعت مشخص نشده  است  صدق  می کند  همانطور  که  شیخ  مان  "ناظم" رحمه  الله  در منظومه  اش  می گوید:
و كل  ما أتي  و لم يحدد.          الحرز  فبالعرف  أحدد
يعني: هر آنچه  که  در شریعت آمده باشد   اما حد و اندازه و مکان  مشخصی  برای  آن تعیین نگشته  باشد مانند محلی  برای حفاظت (أجناس  از سرقت)، اندازه و مکان آن چیز از روی  عرف  و عملکرد  معمول  مردم  مشخص  می گردد.
بنابراین  معیار  در این  مورد، عرف  و عملکرد  معمول  مردم  است  لذا  آنچه  که  در عرف  مردم  ناچیز  شمرده  شود  معاف  است و در غیر  این  صورت  معاف  نیست  اما  تاحدی  که  برای  انسان  امکان  دارد  باید از موارد  ناچیز  نجاست  هم  پرهیز  و اجتناب شود  زیرا  بی  تردید  اگر  انسان  از همه  مقادیر  نجاست  اعم  از ناچیز  یا زیاد  پرهیز  کند  محتاطانه  تر  و با اطمینان  تر بوده  و دچار  وسوسه  هم  نمی شود.

شیخ  دکتر/خالد  بن  عبدالله  المصلح