حکم به تاخیرانداختن پرداخت زکات از موعد مقرر آن چیست؟ تأخير الزكاة عن وقتها؛

 الحمد لله  و صلي  الله  و سلم  و بارك  علي  رسول  الله  و علي  آله  وصحبه.

أما  بعد:در پاسخ به پرسش  شما  از خداوند طلب توفیق کرده و می گوییم:

سپاس و ستایش از آن پرودگار جهانیان است و بر بشارت دهنده مؤمنان و هشداردهنده- کافران و مشرکان- و راهنماي بشريت، پیامبران محمد و همچنینن بر خاندان و همه اصحاب ایشان درود  می فرستم؛ اما بعد:

زکات از بزرگ ترین ارکان اسلام و از با اهمیت ترین برنامه های آن می باشد که خداوند متعال آن را در جاهای زیادی  از قرآن به همراه نماز ذکر کرده است و مقام و منزلت آن بر هیچ مؤمنی پوشیده نمی باشد زیرا یک فریضه و برنامه  الهی است و همانطور که نماز رابطه ین بنده و پرودگارش را تقویت می کند، زکات نیز رابطه بین انسان ها را اصلاح و بهبود  می بخشد و از اینرو خداوند  متعال هر دو عبادت را در کنار هم بیان فرموده است و این از نظراتی است که اهل علم در حکمت جمع بین این دوفریضه مطرح  کرده اند.

و اما درخصوص به تأخیر انداختن زکات بایستی  گفت: خداوند متعال  زکات را واجب کرده است و در خصوص  زمان پرداخت  زکات محصولات فرموده است: (وَآتُوا حَقَّهُ يَوْمَ حَصَادِهِ ۖ)يعني: (و حق ( یعنی: زکات محصولات) را در روز برداشت-محصول- بپردازید)الانعام/١٤١ و روز برداشت محصول را بعنوان روز  پرداخت زکات تعیین کرده است و این بیانگر آن است که پرداخت زکات وقت معینی دارد که انسان مؤمن نباید آن را از موعد مقررش به تاخیر بیندازد؛ اماوقت پرداخت  زکات چه موقع است؟

رأي اکثریت قریب به اتفاق اهل علم در مورد زمان پرداخت زکات پول نقد، طلا و نقره گذشت یک سال بر آنها است بدین معنی  که هرگاه ارزش پول نقد به هشتاد و پنج  گرم طلا برسد و یک سال  بر آن بگذرد  بایستی مقدار یک چهلم (دو  و نیم درصد آن) بعنوان زکات پرداخت  شود.

اهل علم در جواز به تأخیر انداختن  پرداخت زکات اختلاف نظر دارند:

جمهور(اکثریت) اهل علم، تاخیر در پرداخت زکات را جایز  نمی دانند و تنها در صورت وجود نیاز یا مصلحت درخور نظر، حداکثر  تا سه روز  تاخیر آن را جایز  دانسته اند بنابراین  اگر موعد پرداخت زکات یک شخص  در ماه رجب  باشد- طبق  قول  اکثر  أهل علم- نباید آن را به رمضان موکول  کند تا به توجیه خود  از فضیلت  زمانی  این ماه بهره  مند شود زیرا بهره مند شدن از فضیلت زمانی  در اینجا  موجب فوت یک واجب  می گردد که چنین کاری شایسته انسان مؤمن  نیست بنابراین هر مؤمن  بایستی  زکات خود را در وقت مقرر خود بپردازد و با توجیه اینکه آن را در اوقات بافضیلت پرداخت خواهد کرد به تأخیر نیندازد زیرا طبق  دیدگاه  اکثر  اهل علم تاخیر پرداخت زکات از موعد مقرر آن گناه می باشد.

تاخیر پرداخت  زکات تنها در یک حالت جایز می باشد و آن زمانی  است که نیاز یا مصلحت  درخورنظری وجود داشته  باشد اما اگر جهت بهره مندی از یک وقت بافضیلت-مانند  رمضان- آن را از موعد مقرر خودش به تأخیر بیندازد باید به او گفت: بافضیلت ترین زمان پرداخت  زکات، موقع  وجوب  آن است که نباید آن را به تأخیر  انداخت.

متاسفانه  برخی از مردم گمان می کنند که تاخیر زکات از موعد مقرر خودش و پرداخت آن در ماه رمضان پاداش ویژه ای دارد که چنین نیست زیرا مستحقان زکات اعم از فقراء و مساکین در طول سال به خاطر این کار زیان می بینند لذا بافضیلت ترین حالت ، سودمندترین آن برای فقیر است و نفع رسانی به  مستمند بر همه فضائل زمانی و مکانی  مقدم است زیرا فضیلت و پاداش نهفته در زکات مربوط به تامین نیاز فقراء است و هدف اصلی از عبادت زکات نیز همین مساله می باشد.

شیخ دکتر/خالد بن عبدالله  المصلح