حکم ساختن بنا در قبرستان ها چیست؟ منظورم این است که آیا ساختن مدرسه در یک قبرستان بسیار قدیمی که قدمت چهل ساله دارد جایز است؟ و آیا می توان در قبرستان مذکور جاده زد و یا در آن منزل ساخت؟ حكم البناء في المقابر؛

بسم  الله  الرحمن  الرحيم؛

رسول الله  صلى  الله  عليه  وسلم ساختن هرگونه بنا را بر روی قبرها ممنوع کرده است زیرا در صحیح مسلم از جابر رضی  الله  عنه روایت  شده است گفت: ( نهی أن يجصص  القبر  و أن يقعد عليه  و أن يبني عليه) یعنی: ( رسول  الله  صلى  الله  عليه  وسلم  از گچ کاری کردن قبر و نشستن  و بناساختن  بر روی آن  منع کرده است) و این بیانگر آن است که ساختن هرنوع  بناء بر روی قبور حرام می باشد و رسول  الله  صلى  الله  عليه  وسلم نسبت به تخریب کردن بناهایی  که بر روی قبور ساخته  شده بودند دستور  داده است  زیرا در صحیح  مسلم از ابوالهیاج  الاسدی  روایت شده است گفت: ( قال لي علي بن أبي طالب: أبعثك على ما بعثني رسول الله صلى الله عليه وسلم: أن لا تدع تمثالاً إلا طمسته ولا قبراً مشرفاً - أي مرتفعاً- إلا سويته) یعنی: ( علی بن ابی  طالب رضی  الله  عنه به من گفت: آیا شما را مامور  به انجام  کاری  نکنم  که رسول  الله  صلی  الله  عليه  وسلم  مرا برای  انجام  آن کار گمارده  بود؟ پس هر مجسمه  و تصویر- جاندار روح داری- را که مشاهده  کردی  از بین ببر و هر قبری  را که مرتفع  بود همسطح  زمین  کن) و این شامل هر نوع  بناء  بر روی  قبور اعم از گنبد و.. می گردد. اما ساختن  مسجد بر روی  قبور از جمله مواردی است که رسول الله  صلی  الله  عليه  وسلم  انجام  دهنده  آن را به شدت تهدید کرده است زیرا در صحیح بخاری و مسلم از ام المؤمنين  عائشه  رضی  الله  عنها روایت  شده است که رسول  الله  صلی  الله  عليه  وسلم  فرمود: ( لعنة الله علي اليهود و النصاري  اتخذوا  قبور  انبياءهم  مساجد) یعنی: ( لعنت و نفرین خداوند  بر یهودی ها و نصاری (صلیبی ها) باد که قبرهای  پیامبران  خود را بعنوان  عبادتگاه  درنظرگرفته اند) و از ابوهریره  رضی  الله  عنه روایت  است که رسول الله  صلی الله  عليه  وسلم  فرمود: ( قاتل  الله اليهود  اتخذوا  قبور  انبياءهم  مساجد) یعنی: ( خداوند یهودی ها را هلاک کند که قبرهای پیامبران شان را محل عبادت گزیده  بودند) 

اما در مورد پرسش شما مبنی بر ساخت مدرسه یا احداث جاده و بنای منزل در قبرستان بسیار قدیمی با قدمت چهل ساله باید گفت که نمی توان قبرستانی با قدمت چهل سال را بعنوان یک قبرستان بسیار قدیمی قلمداد  کرد اما با این حال فقهای مالکی و شافعی و حنبلی نبش قبور را در صورت وجود نیاز یا مصلحت درخورنظر  در دو حالت جایز  دانسته  اند: 

حالت اول: نبش قبر در راستای  مصلحت زندگان یا دفع ضرر از آنها باشد 

حالت دوم: نبش  قبر در راستای  مصلحت مردگان یا دفع  ضرر از آنها باشد؛

جدید بودن یا قدیمی  بودن  قبر تاثیری  در نبش  قبری که جواز آن ثابت شده است ندارد اما این کار در حیطه امکانات  یک نفر نیست خصوصا  اگر نبش قبور در راستای  امور عام المنفعه  اعم از احداث  جاده و ساختن ساختمان ها باشد لذا جهت این کار باید  به مراجع  ذی صلاح  و مسئول مراجعه  کنید  تا از بروز  فتنه و فساد و هتک حرمت شدن مردگان  جلوگیری  به عمل  آید.

برادر  شما:

 شیخ دکتر/ خالد بن عبدالله  المصلح  

١٤٢٤/١٠/٢٣ هجري  قمري