ما چند برادر هستیم که هر هفته به همراه پدرمان در خانه یکی از برادران خود جمع می شویم و پدرمان از ما خواسته است تا هرکدام از ما هر هفته مبلغ (۱۰) ریال جهت مواقع ضروری که ممکن است در زندگی هر فردی پیش بیاید بپردازیم؛ بطور مثال وقتی برادر زاده ما فوت کرد جهت هزینه های مراسم عزاداری از مبلغ مذکور استفاده نمودیم و سؤال اینجاست که آیا برای پدر من جایز است تا ما را به پرداخت هفتگی مبلغ فوق به شکل مذکور ملزم کند؟ حق الأب في مال إبنه؛

الحمد لله  و صلي  الله  و سلم  و بارك  علي  رسول  الله  و علي  آله  وصحبه.

أما  بعد:

در پاسخ به پرسش  شما  از خداوند طلب توفیق کرده و می گوییم:

برای  پدرتان  جایز  نیست  تا شما را  به پرداخت  مبلغ  مذکور ملزم کند زیرا  اصل بر حرمت  اموال  است و گرفتن دارایی  یک نفر فقط در صورت  رضایت  او جایز می باشد  زیرا  خداوند  می فرماید: (يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا لَا تَأْكُلُوا أَمْوَالَكُمْ بَيْنَكُمْ بِالْبَاطِلِ إِلَّا أَنْ تَكُونَ تِجَارَةً عَنْ تَرَاضٍ مِنْكُمْ)يعني: ( ای مؤمنان؛ اموال  خودتان را به ناحق- و از راه  های نامشروع- نخورید  مگر آنکه  از طریق  تجارتی با رضایت شما( طرفین معامله، انجام شده) باشد)النساء /٢٩ و در صحیح بخاری ( ١٦٢٦)و صحيح مسلم (٩٩) از عبدالله  بن عمرو  رضی  الله  عنه  روایت شده است که رسول  الله  صلی  الله  عليه  وسلم  فرمود: (إن دماءكم و أموالكم و اعراضكم  حرام  عليكم) يعني: ( خون ها و دارایی  ها و نوامیس تان بر یکدیگر  حرام هستند) و امام بخاری رحمه  الله  این حدیث را با شماره (١٦٢٣) از عبدالله  بن عباس رضي  الله  عنهما  و امام مسلم در حدیث (۲۱۳۷) از جابر رضی  الله  عنه روایت نموده است و همچنین در صحیح بخاری حدیث (٦٥) و در صحيح مسلم (٣١٧٩) از ابوبکره  رضی  الله  عنه روایت شده است و احادیث زیادی  در این زمینه  وجود دارند و اهل علم بر این مساله اتفاق  نظر دارند اما باید دانسته  شود که این اصل با حدیث  رسول  الله  صلی  الله  عليه  وسلم  که فرموده  است: ( انت و مالك  لابيك) یعنی: ( شما و دارایی  ات از آن پدرت  هستی) تعارض  ندارد و این حدیث از طرق مختلف  از ام  المؤمنين  عائشة  رضي  الله  عنها  روایت شده و امام ابن حبان در صحیح خویش  آن را روایت کرده است و همچنین در سنن ابن  ماجه حديث (٢٢٨٢)از جابر بن عبدالله از طريق  يوسف  بن إسحاق  از محمد بن المنکدر روایت شده است و در مسند امام احمد (٦٦٠٨) و سنن ابن ماجه(۲۲۸۳) از طریق  عمرو  بن شعيب  از پدرش از پدربزرگش  روایت شده است و علاوه بر آنها تعداد دیگری  از صحابه  رضی  الله  عنهم نیز آن را روایت کرده اند و حدیث "صحیح" می باشد و بیانگر آن است که پدر حق اختصاصی  در دارایی  پسرش دارد؛ 

جمهور (اکثریت) اهل علم اعم از ابوحنیفه و مالک و شافعی و دیگران در جمع بین این دو حدیث  گفته اند: (پدر می تواند به اندازه  نیاز  خود از دارایی  پسرش  بردارد) و امام احمد رحمه  الله شرط نیازمند بودن پدر را جهت تملک دارایی فرزندش لازم نمی داند اما نباید در حق فرزندش ظلم کند و زیان و آسیبی  متوجه او گردد و همینطور  جایز  نیست تا از دارایی  فرزندش  بگیرد  و به فرزند  دیگرش  بدهد زیرا  چنین کاری نوعی  تبعیض  گذاشتن  در بین  اولاد  تلقی  می شود؛

بنابراین  بر اساس هر دو دیدگاه، الزام  پدر تان مبنی بر پرداخت مبلغ مذکور بر شما لازم نیست زیرا طبق  دیدگاه  نخست،  ایشان  نیازمند  نیست و طبق  دیدگاه  دوم ایشان مبلغ  را برای  خودش  نمی خواهند  بلکه  از شما می خواهند  تا بدون وجود هرگونه سببی  به برادران  و خانواده  تان مبلغی  را بپردازید  اما با این وجود  اگر پرداخت  این مبلغ  برای تان مقدور  است و شما را در تنگنا  قرار نمی دهد می توانید  در راستای احسان و نیکی  کردن  به پدرتان  بر  پرداخت  آن مداومت  داشته باشید؛والله  أعلم. 

برادر  شما: 

شیخ  دکتر/ خالد بن عبدالله  المصلح  

١٤٢٥/٤/٨ هجري  قمري