×
العربية english francais русский Deutsch فارسى اندونيسي اردو

درخواست فرم فتوا

اشتباه کپچا

کتابخانه / مقاله ها / روزه روز عاشوراء و بخشی از فضیلت های آن؛

به اشتراک گذاشتن این پاراگراف WhatsApp Messenger LinkedIn Facebook Twitter Pinterest AddThis

عرض:3815
- Aa +

سپاس و ستایش از آن الله، یگانه پروردگار جهانیان است و سلام و درود  می فرستم  بر مایه رحمت  جهانیان، پیامبران محمد  و بر خاندان  و همه اصحاب  ایشان؛ أما بعد:
در ابتدا  کلام  رسول  الله  صلی  الله  عليه  وسلم  را در خصوص روزه روز عاشوراء  بیان می کنم تا از آن مطلع  شوید ؛ رسول  الله  صلى  الله  عليه  وسلم  می فرماید: ( إني لاحتسب علي  الله  أن يكفر  السنة  التي  قبله) یعنی: ( من روز  روز عاشوراء  را نزد خداوند  چنین محاسبه  می کنم که کفاره  گناهان  سال  گذشته  باشد) آری؛ پاداشی  بزرگ برای عملی  اندک؛ روزه چند ساعت کفاره گناهان  یک سال کامل؛ از اینرو  شایسته هر انسان  مؤمن  است تا نسبت به این عمل با فضیلت مبادرت  ورزیده و پاداش  آن را نزد خداوند بجوید.
بر اساس صحیح ترین دیدگاه ارائه شده از سوی اهل علم، پاداش مذکور  با روزه  گرفتن در روز عاشوراء به تنهایی  محقق  می شود و برخی از اهل علم  گفته اند: مستحب است تا روز  دیگری به همراه  آن روز روزه  گرفته شود و برخی گفته اند: روزه  گرفتن روز  عاشوراء  به تنهایی  مکروه  است و قول  صحیح این است که روزه مستقل  روز  عاشوراء مکروه  نبوده  بلکه سنت می باشد زیرا  مدنظر  شریعت در روزه ماه محرم همان روز  بوده  است زیرا هنگامی  که  رسول  الله  صلی  الله  عليه  وسلم  وارد مدینه  شد، یهودیان  روزه  می گرفتند  و گذشته از آن رسول  الله  صلي  الله  عليه  وسلم  پیش  از آنکه  به پیامبری  برگزیده  شود عاشوراء را روزه  می گرفت  زیرا قریش  آن روز را بزرگ می داشتند  و پرده  خانه  کعبه  را در آن روز  تعویض  می نمودند  و  در آن روز روزه  می گرفتند و  هنگامی که  رسول  الله  صلی  الله  عليه  وسلم  از بنی اسرائیل  در مورد علت  روزه گرفتن شان در روز  عاشوراء سؤال  کرد گفتند: "امروز روز فرخنده ای است که خداوند  در آن بنی اسرائیل  را از شر دشمن شان نجات  داد و موسی  روزه  گرفت" لذا رسول  الله  صلى  الله  عليه  وسلم  فرمود: ( فأنا  أحق  بموسي  منكم  فصامه  و أمر بصيامه) یعنی: ( من از موسی به شما نزدیک تر هستم) لذا رسول  الله  صلى  الله  عليه  وسلم  آن روز را روز  گرفت  و به مسلمانان دستور  داد تا روزه  بگیرند. صحیح  بخاری  حدیث ٢٠٠٤
بنابراین شایسته  هر انسان مؤمنی است تا نسبت به روزه روز عاشوراء  اقدام کند و خود را از پاداش  آن محروم نکند زیرا صحابه  رضی  الله  عنهم  با شنیدن  تاکید  رسول  الله  صلی  الله  عليه  وسلم مبنی بر روزه گرفتن در روز عاشوراء و ترغیب به آن، علاوه بر آنکه خود روزه می گرفتند کودکان  شان را نیز به روزه گرفتن در آن روز  وا می داشتند  بطوریکه  در صحیح بخاری  از طریق  خالد بن ذکوان از ربیع  بنت معوذ روایت شده است گفت: (أرْسَلَ النبيًَُ صلى الله عليه وسلم غَداةَ عَاشُورَاءَ إلى قُرَى الأنْصار: «مَنْ أصْبَحَ مُفْطِرًا فَليُتِمَّ بَقِيَّة يَوْمِهِ ومَنْ أصْبَحَ صَائِمًا فليَصُمْ. قالتْ: فكُنَّا نَصُومُهُ بَعْدُ و نُصَوِّمُ صِبْيَانَنَا ونَجْعَلُ لهُمُ الْلُّعْبَةَ مِنَ اْلعِهْن فإذا بَكىَ أحَدُهُمْ على الطَّعام أعْطَيْنَاهُ ذاكَ حَتَّى يَكُونَ عِنْدَ الإفْطار) یعنی: ( رسول  الله  صلى  الله  عليه  صبح روز  عاشوراء شخصی را به روستاهای  انصار  فرستاد که بگوید: اگر فردی صبح چیزی  خورده  است بقیه  روزش را روزه  بگیرد و اگر فردی به نیت  روزه  برخاسته  است روزه  اش را ادامه  دهد؛ ربیع  می گوید: بعد از آن روز  عاشوراء  را روزه  می گرفتیم و کودکان  خود را هم  به روزه گرفتن  وا می داشتیم  و برای آنها اسباب بازی هایی از پشم  می ساختیم  و اگر یکی از آنها برای غذا گریه می کرد اسباب بازی  را به او می دادیم  تا هنگام  افطار مشغول  شود) و این بیانگر  توجه  ویژه صحابه  رضی الله  عنهم  به عبادت  روزه  و خصوصا  روزه  روز  عاشوراء بود و از اینجا  مشخص می شود که روزه  در نسل  صحابه  مخصوص أفراد  بالغ  نبوده  است بلکه  کودکان  خود را با روزه  تربیت  می کردند و از آن بعنوان  یک عامل  تربیتی در تربیت کودکان شان استفاده  می نمودند.
از اینرو  به خودم و به برادران و خواهرانم و همه  کسانی که وظیفه سرپرستی در خانه  ها را به عهده  دارند  توصیه  می کنم تا کودکان را هم نسبت به ادای روزه  تشویق  کنند بطوریکه  در برخی از روایت  ها، تشویق  کودک نابالغ  هم به روزه  وارد شده است بگونه ایکه حافظ  ابن حجر  رحمه  الله  می فرماید: آنان کودکان  شیرخوار را هم به روزه گرفتن  وا می داشتند. که این مطلب ثابت نشده است اما وا داشتن کودکانی  که توانایی روزه گرفتن داشته  اند در صحیح بخاری از حدیث ربيعة رضي  الله  عنها ثابت  شده است.
شایسته  است تا کودکان  را جهت روزه  گرفتن  در این روز  تشویق  و ترغیب  کنیم البته این کار  نباید از روی الزام  باشد زیرا روزه گرفتن  در این روز  سنت است بلکه از روی تشویق  و به هدف  فعال ساختن  آنها بر عمل  صالح  انجام بگیرد خصوصا  در این ایام سال که روزها کوتاه  و هوا خنک تر است.
در خصوص اختلاف آراء مرتبط  به تشخیص روز  عاشوراء  و مسائل  مشابه به آن باید گفت: قبل از هر چیز  مردم  نباید در مورد چیزی  که قطعی نشده است به همدیگر  بتازند و یکدیگر را مورد اتهام  قرار بدهند  و کینه  و کدورت  بوجود بیاورند  زیرا  همه  آنها با وجود اختلاف  شان خواستار یک چیز  هستند و آن رسیدن به حقیقت است اما رسیدن به حقیقت  مستلزم  آن نیست که همه در یک مسیر  باشند  و همه  یک عمل  را انجام  بدهند به دلیل آنکه در برخی از موارد ممکن است  اجتهادات  اهل علم  با یکدیگر تفاوت  داشته  باشد و دیدگاه  ها مختلف  باشند  بنابراین علمایی که قبل از اعلام رسمی فردا را عاشوراء اعلام می کنند قطعا با استناد  به دلیلی این حرف را میزنند  و علمایی که روز بعد را عاشوراء  اعلام  می کنند  بازهم  با استناد  به دلیلی این حکم را صادر نموده اند که علیرغم  آن بازهم در بین مردم اختلاف  و دودستگی  ایجاد می شود اما بعد از اعلام  رسمی  و قطعی  شدن روز  عاشوراء این اختلاف فروکش  می کند زیرا قبل از اعلام  رسمی،  هر یک از طرفین  با پرسیدن  سؤال "چرا؟" و نپذیرفتن آراء همدیگر نوعی  کینه  و کدورت از یکدیگر  به دل  می گیرند و در بسیاری  از  موارد هنگامی  که فردی  نسبت  به دیدگاهی  قانع  می شود و آن را دیدگاه  صحیح تلقی  می کند طبیعی  است که به آن عمل  خواهد کرد  و در آن مورد گناهی بر او نیست اما تحمیل کردن  آن بر دیگران  و ملزم ساختن  مردم بر دیدگاهی  که خود به آن  قانع  شده است امری  مخالف  مسیر سلیم و منهج  صحیحی که اهل علم  آن را پیموده  اند است زیرا  هیچ شخصی  در مسائل  اجتهادی  حق ندارد تا دیگران را ملزم  به اجتهاد  خود نماید و حتی مجتهدی که در نتیجه  بحث  و بررسی  فراوان به نتیجه ای می رسد حق ملزم  ساختن  دیگران  را بر رای و دیدگاه  خود ندارد  چه برسد به مقلدی  که بخواهد  رای  مجتهدی  را بر مردم  تحمیل کند؛
صحابه  رضی  الله  عنهم  در زمان حیات رسول  الله  صلى  الله  عليه  وسلم در مواردی با یکدیگر  اختلاف  نظر  پیدا کرده بودند  اما هرگز همدیگر  را مذمت  و نکوهش ننموده اند زیرا  رسول  الله  صلى  الله  عليه  وسلم  آنها را نکوهش  ننموده بود  بلکه در مواردی،  عملکرد هر دو طرف را تایید نموده بود؛ به  طور مثال: رسول  الله  صلى  الله  عليه  وسلم  بعد از غزوه  احزاب  خطاب  به صحابه  فرمود: ( نماز عصر را باید در محله  بنی قریظه  ادا  کنید)؛ صحابه  رضی  الله  عنهم  در فهم این سخن نبوی  دچار  ابهام و اختلاف دیدگاه  شدند که آیا منظور رسول  الله  صلی  الله  عليه  وسلم این  است  که شتاب  بورزند و تاخیر  نکنند؟ و  یا این است که نماز عصر  را بعد از رسیدن  به محل  مذکور  ادا  کنند  حتی اگر  بعد از غروب  آفتاب  باشد؟ لذا  برخی  از  آنها به محض  فرا رسیدن  زمان  نماز  عصر  از بیم فوت شدن وقت آن، آن را در مسیر  ادا  کردند  و برخی در ادای آن تاخیر نمودند و  آن را بعد از رسیدن  به محله بنی  قریظه  ادا  کردند  اما رسول  الله  صلى  الله  عليه  وسلم هیچ  یک از آنها  را مورد  نکوهش  قرار  نداد و عملکرد  هیچ  یک از طرفین  را اشتباه  نخواند.( مراجعه  کنید  به صحیح  بخاری حدیث٤١١٩) حدیث  مذکور  بیانگر آن است  که در مسائلی  که ألفاظ  نصوص حمل  بر چندین  احتمال  می شوند و به تعبیری  از مسائل  اجتهادی  تلقی  می گردند نباید بر مردم سخت گرفت و آنها را ملزم  به یک دیدگاه  واحد  نمود بلکه در چنین حالت هایی  عرصه  برای  مردم  باز است و هر یک از آنها می توانند بر اساس  دیدگاه هایی  که مجتهدان  ارائه  کرده  اند، به یکی  از دیدگاه  هایی  که آن راحق  می دانند  عمل  کنند البته  به شرطی  که طالب  حق  باشیم؛
بنابراین اگر هدف  مان رسیدن  به حقیقت  باشد و در شیوه رسیدن به آن   اختلاف  نظر داشته  باشیم این اختلاف دیدگاه  مشکلی  ایجاد  نخواهد کرو  زیرا همانطور که گذشت صحابه رضی  الله  عنهم در زمان  حیات  رسول  الله صلی  الله  عليه  وسلم  در خصوص اینکه  نماز را کجا ادا کنند اختلاف کردند  طوریکه گروهی پیش از رسیدن به محله بی قریظه  ادا کردند و گروهی  پس از رسیدن به آنجا نماز  خواندند اما به دلیل آنکه  هدف  هر دو گروه رسیدن  به حقیقت  بود مورد نکوهش  پیامبر  صلی  الله علیه  و سلم  قرار  نگرفتند؛ حال سؤال  اینجاست که حق و حقیقتی  که آنها به دنبال  رسیدن آن بودند  چیست؟ مراد از حق و حقیقت  مذکور،  اجرای  دستور  رسول  الله  صلى  الله  عليه  وسلم  مبنی بر اینکه: ( نماز عصر را باید در محله  بنی  قریظه ادا کنید) است.
بنابراین اگر مردم پیش از اعلام رسمی، در خصوص حلول ماه محرم  اختلاف کرده باشند در واقع همگی  طالب حقیقت  و خواستار  کسب پاداش روزه  روز  عاشوراء  هستند  لذا اختلاف نظر مذکور تاثیری در صحت روزه شان نخواهد  داشت.

شیخ  دکتر/ خالد بن عبدالله  المصلح

صوم يوم عاشوراء وشيء من فضائله؛

مباحث بازدید شده

1.

×

آیا واقعا می خواهید مواردی را که بازدید کرده اید حذف کنید؟

بله، حذف