الحمدلله وصلي الله و سلم وبارك علي رسول الله وعلي آله وصحبه؛
أما بعد:
با طلب توفیق از خداوند متعال به پرسش شما پاسخ داده و می گوییم:
خداوند متعال می فرماید: (يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا إِذَا قُمْتُمْ إِلَى الصَّلَاةِ فَاغْسِلُوا وُجُوهَكُمْ وَأَيْدِيَكُمْ إِلَى الْمَرَافِقِ وَامْسَحُوا بِرُءُوسِكُمْ وَأَرْجُلَكُمْ)يعنى: (ای مومنان؛ هرگاه جهت ادای نماز بلند شدید صورت ها و دست های خود را تا آرنج های تان بشوئید و سرهای تان را مسح کنید و پاهای تان را بشوئید)المائدة/۶
و در قرائت دیگر به صورت مجرور بصورت (وأرجلِكم) آمده است که بیانگر مسح بر پای پوشیده اعم از خفین یا جوراب می باشد.
برخی از اهل علم گفته اند: اگر پا پوشیده نباشد طبق سنت باید شسته شود و و برخی گفته اند سنت است که مسح بکشد اما قول صحیح این است که تکلیف در قبال پای پوشیده شده مسح و در قبال پای پوشیده نشده شستن است زیرا رسول الله صلی الله عليه وسلم بر خفین (جوراب های چرمین) مسح کشیده اند و مهمترین شرط مسح بر خفین این است که انسان بعد از وضوء آنها را بپوشد زیرا در صحیح بخاری و مسلم از مغیرة بن شعبة رضي الله عنه ثابت شده است گفت: ( شبی با رسول الله صلی الله عليه وسلم بودم- و بعد از آنکه آب وضوء را به دستانش ریختم و ایشان صورت و دست های خود را بهمراه ساعدهایش شست سرش را مسح نمود- سپس پایین آمدم تا خف هایش را در بیاورم که فرمود: (دعهما فإني ادخلتهما طاهرتين) يعني: (آنها را در نیاور زیرا درحالی وضوء داشتم آنها را پوشیده ام و سپس بر آنها مسح کشید)صحیح بخاری (۲۰۶) و صحیح مسلم (۲۷۴)
از جمله سوالات متداولی كه دراین خصوص بیشتر مطرح می شود این است که:اگر فردی جورابی را بپوشد و بر آن مسح بکشد و سپس جوراب دیگری را از روی آن بپوشد آیا مسح کشیدن بر جوراب فوقانی جایز است؟
پاسخ این است که طبق قول صحیح اهل علم مسح کشیدن بر جوراب فوقانی(که از روی جوراب اول مسح شده پوشیده است) جایز می باشد و برخی از علماء می گویند: حکم آن مربوط به جواب نخستی است که بر آن مسح کشیده است) أما قول راجح این است که مسح کشیدن بر جوراب فوقانی که در آخر پوشیده شده است جایز می باشد.
و همچنین در مورد مدت زمان پوشیدن خفین باید بگویم:
بیشتر اهل علم معتقدند که پوشیدن خفین مساله ای مشروط به زمان است که در مورد مقیم یک شبانه روز می باشد و پنج وقت نماز نیست بلکه بیست و چهار ساعت می باشد و اینکه مدت زمان آن از چه موقع شروع می شود؟برخی از اهل علم گفته اند: از اولین مسح بعد از باطل شدن وضوء محاسبه مي شود و برخی گفته اند: از لحظه باطل شدن وضوء محاسبه می شود كه اين قول هم به صواب و حقیقت نزدیک تر است و همچنین مدت زمان پوشیدن خفین برای مسافر سه شبانه روز می باشد.
شیخ دکتر/خالد بن عبدالله المصلح
