الحمدلله و صلي الله و سلم و بارك علي رسول الله و علي آله وصحبه.
أما بعد:در پاسخ به پرسش شما از خداوند طلب توفیق کرده و می گوییم:اصل بر این است که زکات مال بایستی در محل اقامت زکات دهنده صرف شود مگر آنکه مصلحت درخورنظر یا نیازی برای انتقال زکات مال به کشور یا محل دیگری غیر از محل اقامت زکات دهنده وجود داشته باشد زیرا زکات أموال مرتبط به محل وجود مال و زکات بدنی( زکات فطر) مرتبط به محل حضور فرد می باشد از اینرو هرگاه موقع زکات فطر فرا برسد بایستی زکات آن را در همان محلی که حضور دارید بپردازید و انتقال زکات به محل دیگری غیر از محل اقامت زکات دهنده در حالت نیاز یا وجود مصلحت درخورنظر جایز می باشد.و اما زکات مال مرتبط به محل مال می باشد؛ زیرا وقتی مردم شما را شخصی ثروتمند بشناسند و پرداخت زکات را از جانب شما مشاهده نکنند در این صورت شما در معرض اتهام قرار می گیرید و ضمن اینکه آنها شایسته تر به دریافت زکات هستند زیرا در محل وجود مال اقامت دارند؛ از اینرو: اکثر فقهاء انتقال مبلغ زکات را به محلی که دورتر از مسافت قصر نماز از کشور محل اقامت است را جایز می دانند.
و برخی از اهل علم انتقال مال زکات را به کشور دیگر یا محلی غیر از محل اقامت زکات دهنده را در صورت وجود نیاز یا مصلحتی درخورنظر جایز می دانند و دلیل شان حدیثی است که در صحیح بخاری و مسلم از عبدالله بن عباس رضي الله عنهما روایت شده است که گفت: ( هنگامی که رسول الله صلی الله عليه وسلم معاذ- رضي الله عنه- را به یمن می فرستاد خطاب به ایشان فرمود: (و اعلمهم أن الله افترض عليهم زكاة تؤخذ من اغنيائهم فترد في فقرائهم) يعني: (به آنها اطلاع بده که خداوند زکاتی را بر آنها واجب کرده است که از ثروتمندان شان گرفته می شود و به مستمندان شان داده می شود) قائلان جواز انتقال مبلغ زکات به کشور دیگر با استناد به حدیث مذکور می گویند: "در این حدیث ضمیر"هم" به مسلمانان بر می گردد که در این صورت معنی آن چنین می شود: (به آنها اطلاع بده که خداوند زکاتی را بر آنها واجب کرده است که از مسلمانان ثروتمند گرفته می شود و به مسلمانان مستمند داده می شود)
و صاحب نظران دیدگاه دوم که قائل به عدم جواز انتقال مبلغ زکات به کشور دیگر هستند نیز به همین حدیث استناد کرده و می گویند: منظور از عبارت "ثروتمندان شان" ثروتمندان همان مکان هستند لذا ضمیر را متوجه مخاطبان پیام می دانند برای اینکه پیام از ابتدا در راستای ابلاغ به آنان بوده است همانطور که در حدیث مذکور اشاره شد: ( و اعلمهم أن الله افترض عليهم زكاة تؤخذ من اغنيائهم فترد في فقرائهم)يعني: (به آنها اطلاع بده که خداوند زکات را بر آنها واجب کرده است...)اما قول راجح اين است که هر دو حالت جایز می باشد خصوصا اگر نیاز یا مصلحت درخورنظری در انتقال مبلغ زکات به کشور دیگری وجود داشته باشد.
شیخ دکتر/خالد بن عبدالله المصلح
