الحمد لله و صلي الله و سلم و بارك علي رسول الله و علي آله وصحبه.
أما بعد:در پاسخ به پرسش شما از خداوند طلب توفیق کرده و می گوییم:
حجامت، عبارت از خارج نمودن خون فاسد از بدن می باشد که با یک روش مشخص که مستلزم برش و مکش است انجام می پذیرد و در این مورد احادیثی در شریعت وارد شده اند مانند حدیث: شداد بن اوس و ثوبان رضي الله عنهما که رسول الله صلی الله عليه وسلم فرمود: ( أفطر الحاجم و المحجوم) يعني: (روزه ی شخص حجامت کننده و حجامت شونده باطل است) و این حدیث، صحیح تر ین روایت در این باب است و تعدادی از اهل علم بر اساس این حدیث حجامت را باطل کننده روزه می دانند.
و در صحیح بخاری از عبدالله بن عباس رضي الله عنهما روایت است گفت: (أن النبي صلى الله عليه وسلم احتجم و هو صائم محرم) يعني: ( رسول الله صلى الله عليه وسلم در حال روزه و احرام حجامت کرد) و تعدادي از علماء بر اساس این حدیث حجامت را برای روزه دار ممنوع تلقی نمی کنند و می گویند: اگر حجامت از باطل کننده های روزه می بود قطعا رسول الله صلی الله عليه وسلم در حالیکه روزه بود آن را انجام نمی داد.
بنابراین هریک از أهل علم بر اساس احادیث وارده حکمی صادر نموده اند به طوریکه برخی از آنها حجامت را برای روزه دار حرام دانسته و در پاسخ روایت مذکور "صحیح بخاری" گفته اند:عبارت" و هو صائم" محفوظ نیست و تنها از طریق امام بخاری روایت شده است بلکه عبارت محفوظ، "و هو محرم" است که در "صحیح بخاری" و "مسلم" وارد گشته است.
گروه دیگری از علماء گفته اند: حدیث إبن عباس رضي الله عنهما بیانگر جواز حجامت برای روزه دار است و از اینرو نسخ کننده احادیث دال بر ممنوعیت حجامت از جمله حدیث: (أفطر الحاجم و المحجوم) تلقي مي شود اما این رویکرد قوی نمی باشد زیرا زمان ورود احادیث مذکور مشخص نیست تا گفته شود این حدیث بر حدیث دیگری مقدم است لذا نسخ نیازمند زمان ورود نص است و در اینجا زمان ورود در دسترس نیست.
رویکرد درست در مورد این حدیث و امثال آن این است که فعل رسول الله صلی الله عليه وسلم بعنوان جواز، و نهی ایشان حمل بر کراهت می شود یعنی: فعل ایشان بیانگر جواز حجامت بهنگام نیاز است.
بنابراین طبق قول راجح علماء که رای جمهور(اکثریت) فقهاء اعم از فقهای حنفی و مالکی و شافعی است: حجامت باطل کننده روزه نیست بلکه مکروه می باشد و قول صحیح در مورد حجامت برای شخص روزه نیز همین قول می باشد و مواردی مانند آزمایش خون یا اهدای خون و هر فرآیندی که موجب خارج شدن خون از بدن روزه دار می شود نیز مشمول همین حکم است و بایستی روزه دار از آن خودداری کند اما اگر خواسته یا ناخواسته مرتکب موارد مذکور بشود تاثیر منفی بر صحت روزه اش ندارد و روزه اش صحیح می باشد.
و طبق رای علمایی که آن را برای روزه دار حرام می دانند و باطل کننده روزه تلقی می کنند اگر روزه دار نسبت به حکم آن جاهل بوده باشد روزه اش صحیح است زیرا احکام به شرط علم و آگاهی مکلف در او تحقق می یابند اما قول راجح این است که حجامت کردن موجب باطل شدن روزه نمی شود.
شیخ دکتر/خالد بن عبدالله المصلح.
