الحمد لله و صلي الله و سلم و بارك علي رسول الله و علي آله وصحبه.
أما بعد:
در پاسخ به پرسش شما از خداوند طلب توفیق کرده و می گوییم:
روزه گرفتن در روز عید قربان ( دهم ماه ذی الحجه) جایز نیست زیرا رسول الله صلی الله عليه وسلم از روزه گرفتن در روز عید نهی کرده است اما روزه گرفتن در روز نهم ذی الحجه ( روز عرفه) را مستحب و بافضیلت دانسته است بطوریکه در صحیح مسلم از ابوقتاده رضی الله عنه روایت است، رسول الله صلى الله عليه وسلم در فضیلت روزه عرفه فرموده است: (إني احتسب علي الله أن يكفر السنة التي قبله و السنة التي بعده) يعني: (من-پاداش- روزه روز عرفه را در نزد خداوند چنین به شمار می آورم که کفاره گناهان سال گذشته و سال جاری باشد)
اما أهل علم در مورد روزه گرفتن در سایر ایام دهه نخست ذی الحجه اختلاف نظر دارند و دو قول ارائه داده اند و جمهور (اکثریت) اهل علم قائل اند که روزه گرفتن در روزهای مذکور(اول تا هشتم ذی الحجه) جایز و دارای فضیلت است زیرا در صحیح بخاری و سایر کتب حدیث از ابن عباس رضي الله عنهما روايت شده است که رسول الله صلي الله عليه وسلم فرمود: ( ما العمل في الأيام أفضل منها في هذه؛قالوا: و لا الجهاد قال: و لا الجهاد إلا رجل خرج يخاطر بنفسه و ماله فلم يرجع بشيء)يعني: ( انجام دادن كارهاي شایسته در هیچ یک از روزهای سال به اندازه این -ده روز نخست ذی الحجه- بافضیلت تر -و محبوب تر نزد خداوند نیست-گفتند: آیا جهاد هم چنین فضیلتی ندارد؟فرمود: حتی جهاد؛ مگر فردی که با جان و مالش - برای جهاد در راه خدا- خارج شده باشد و با هیچ یک از آنها برنگردد ( شهید شود)) و بدون شک روزه گرفتن یک عمل صالح می باشد اما امام مسلم در صحیح خود حدیث (۱۱۷۶) از طریق اعمش از ابراهیم از اسود و او از أم المؤمنين عائشة رضي الله عنها روایت می کند که گفت: (أن النبي صلي الله عليه وسلم لم يصم العشر) يعني: ( رسول الله صلى الله عليه وسلم را ندیدم که ده روز(نخست ذی الحجه) را روزه گرفته باشد) و نيز در سنن ترمذی حديث (٧٥٦) از عائشه رضي الله عنها روايت شده است گفت: (ما رأيت النبي صلى الله عليه وسلم صائما في العشر قط) يعني: (من هرگز ندیدم که رسول الله صلی الله عليه وسلم دهه (نخست ماه ذی الحجه) را روزه گرفته باشد)و منظور ایشان از" دهه نخست"همان ۹ روز آغازین ماه ذی الحجه می باشد اما در احادیث دیگر ثابت شده است که رسول الله صلی الله عليه وسلم در ۹ روز نخست ماه ذی الحجه روزه می گرفت طوریکه در سنن ابوداود حدیث (٤٤٣٧) و در سنن نسائی حدیث (۳۳۲۷) از طریق حر بن صیاح از هنیده دختر خالد و او از برخی همسران رسول الله صلی الله عليه وسلم روایت کرده است که گفته اند: ( كان يصوم تسع ذی الحجة)یعنی: (رسول الله صلى الله عليه وسلم ۹ روز از ابتدای ماه ذی الحجه را روزه می گرفت) اما بسیاری از اهل علم این حدیث را ضعیف دانسته اند اما با این حال مشروعیت روزه گرفتن در ۹ روز نخست ماه ذی الحجه به دلیل حدیث عبدالله بن عباس رضي الله عنهما به قوت خود باقی است و مغایرتی با حدیث ام المؤمنين عایشه رضی الله عنها ندارد زیرا حدیث ام المومنین عائشه رضی الله عنها که مبنی بر روزه نگرفتن ایشان است حاکی از فعل رسول الله صلى الله عليه وسلم است اما حدیث إبن عباس رضی الله عنهما حاکی از قول ایشان می باشد و جمهور علماء قائل اند که قول رسول الله صلی الله عليه وسلم در زمینه دلیل قوی تر از فعل ایشان می باشد والله أعلم.
شیخ دکتر/خالد بن عبدالله المصلح
