الحمد لله و صلي الله و سلم و بارك علي رسول الله و علي آله وصحبه.أما بعد:در پاسخ به پرسش شما از خداوند طلب توفیق کرده و می گوییم:
در صحیح بخاری(٣٢٣٧) و صحيح مسلم (١٤٣٦) از ابوهریره رضی الله عنه روایت شده است، که رسول الله صلی الله عليه وسلم می فرماید: ( إذا دعا الرجل امرأته الي فراشه فأبت، فبات غضبان عليها لعنتها الملائكة حتي تصبح) يعنى: ( هرگاه شوهر، همسرش-را جهت نزدیکی زناشویی- به بسترش فرا بخواند و او خودداری کند و شوهرش از او خشمگین شود، ملائکه تا صبح او را مورد لعن و نفرین خودشان قرار می دهند) این حدیث تهدید خطرناکی برای بانوانی است که هنگام فراخوانده شدن به بستر از سوی شوهران شان خودداری می کنند زیرا عدم ادای حقوق از عوامل برانگیخته شدن خشم خداوند متعال است مگر آنگه خودداری زن به سبب وجود عذری مانند: قاعدگی یا وجود بیماری که موجب اذیت او بهنگام نزدیکی زناشویی می شود باشد.
برخی از اهل علم، عذرهای دیگری را برای بانوان ذکر کرده اند که او را از حدیث مذکور خارج می کند که یکی از آنها مورد ظلم و ستم واقع شدن زن است؛ یعنی: اگر شوهر به او ظلم کند و توجهی به نیازهای جنسی وی نداشته باشد او نیز می تواند در برابر آن ظلم، از درخواست شوهرش مبنی بر تامین نیاز جنسی او خودداری کند که در این حالت مشمول تهدید مذکور در حدیث نمی گردد؛ ابن حجر رحمه الله در فتح الباري(٩/٢٩٤) مى گوید: ( اگر در ابتدا شوهر به او ظلم کرده باشد در این صورت مشمول نکوهش وارد شده در حدیث نمی گردد زیرا این رفتار اقتضای عدالتی است که آسمان ها و زمین بر پایه آن استوار هستند و خداوند می فرماید: (وَإِنْ عَاقَبْتُمْ فَعَاقِبُوا بِمِثْلِ مَا عُوقِبْتُمْ بِهِ)يعنى: ( و اگر قصد مجازات داشتید پس درست به اندازه ای مجازات کنید که شما را مجازات کرده اند)النحل/١٢٦ و خداوند می فرماید: (وَجَزَاءُ سَيِّئَةٍ سَيِّئَةٌ مِثْلُهَا) يعني: ( و کیفر هر بدی، بدی همسان آن است) الشوري/٤٠
و همچنین از حدیث زیر می توان به این نتیجه رسید که ظلم شوهر در حق همسرش یکی از عوامل عدم بازخواست زن در برابر خودداری مذکور باشد زیرا در صحیح بخاری حدیث (٥٢٠٤) از عبدالله بن زمعة رضي الله عنه روایت شده است که رسول الله صلی الله عليه وسلم فرمود: ( لايجلد أحدكم امرأته جلد العبد ثم يجامعها في آخر اليوم) یعنی: ( هیچ یک از شما نباید همسرش را همانند یک برده مورد ضرب و شتم شدید قرار بدهد و سپس در پایان روز بخواهد با او همبستری کند) این حدیث بیانگر آن است که جمع این دو کار ( یعنی: ظلم و طلب همبستری) بسیار زشت و ناپسند هستند و انجام آنها از یک انسان عاقل بعید است زیرا ظلم و اذیت منجر به بروز کینه و نفرت می شود و همبستری بایستی همراه با میل و رغبت باشد.
اما در خصوص خودداری کردن شوهر بهنگام در خواست همسرش باید گفت: قول راجح این است که اگر همسر احساس نیاز کند و شوهر توان تامین نیاز او را داشته باشد نباید خودداری نماید زیرا این کار مخالف فرمایش خداوند متعال است که می فرماید: ( وَعَاشِرُوهُنَّ بِالْمَعْرُوفِ)يعني: ( و با همسران تان به شیوه ای شایسته رفتار کنید) النساء/١٩ و همچنین خداوند می فرماید: (وَلَهُنَّ مِثْلُ الَّذِي عَلَيْهِنَّ بِالْمَعْرُوفِ ) يعني: (-همانگونه که شوهران حقوقی بر همسران شان دارند- به همانگونه نیز همسران هم- حق و حقوقی- بر شوهران شان دارند که باید به شیوه شایسته ادا بکنند)البقرة/٢٢٨ اين آیه بیانگر آن است که همسر نیز حق و حقوقی همانند شوهرش دارد مگر در مواردی که شریعت یکی از زوجین را در خصوص چیزی تخصیص کرده باشد و همچنین انتهای آیه ایلاء، مؤید این مطلب است که خداوند می فرماید: (لِلَّذِينَ يُؤْلُونَ مِنْ نِسَائِهِمْ تَرَبُّصُ أَرْبَعَةِ أَشْهُرٍ ۖ فَإِنْ فَاءُوا فَإِنَّ اللَّهَ غَفُورٌ رَحِيمٌ)يعني: ( برای آنهایی که سوگند می خورند تا با همسران شان نزدیکی نکنند چهار ماه مهلت داده می شود اگر- در طول این چهار ماه صرف نظر کردند و به همسران شان- بازگشتند قطعا خداوند آمرزنده مهربان است) البقره/۲۲۶ اختتامیه آیه با ذکر آمرزش بیانگر این است که (موضوع پیش از آن بیان یک گناه می باشد که در اینجا عبارت است از: "زیان رساندن به همسر از طریق اجتناب از نزدیکی زناشویی با وی" که از اینرو می گوییم: زیان رساندن بدون ادای سوگند مشمول همان حکمی می شود که با ادای سوگند انجام می گیرد مگر در احکام مرتبط به بانوان)احکام القرآن إبن العربي١/٢٥٠
و مطلب دیگری که به این مسأله قوت می بخشد این است که بی توجهی نمودن شوهر نسبت به تامین نیاز های جنسی همسرش، از بزرگ ترین عوامل گرفتار شدن او در فتنه ها به شمار می رود زیرا چه بسا ممکن است تامین نیازهای خود را در أشخاص نامشروعی که برایش حلال نیستند جستجو کند خصوصا در عصر ما که فتنه ها با انواع و اقسام گوناگون وجود دارند؛ خداوند بهترین حافظ و نگهبان است و او مهربان ترین مهربانان می باشد.
اما اینکه شوهر هم مشمول تهدید وارد شده در حدیث ابوهریره رضی الله عنه می شود یا خیر جای تامل دارد زیرا حدیث مذکور مخصوص امتناع همسر از درخواست شوهرش می باشد و قیاس در چنین مواردی قیاس مع الفارق محسوب می شود. والله أعلم.
شیخ دکتر/خالد بن عبدالله المصلح
