الحمد لله و صلي الله و سلم و بارك علي رسول الله و علي آله وصحبه.
أما بعد:با طلب توفيق از خداوند به پرسش شما پاسخ داده و می گوییم:بیشتر اهل علم از جمله أصحاب رسول الله صلى الله عليه وسلم و تابعین قائل بر اینند اند که گفتن" بسم الله الرحمن الرحيم" در نمازهای جهری (مانند صبح و مغرب و عشاء) به صورت سری(پنهانی) سنت است و این قول مذهب جمهور (اکثریت) فقهاء است زيرا در صحيح مسلم حديث (٦٠٥) از طريق قتادة نقل شده است كه او از أنس بن مالك رضي الله عنه روايت كرد گفت: (صليت مع رسول الله صلى الله عليه وسلم و أبا بكر و عمر كانوا يفتتحون الصلاة بالحمدلله رب العالمين) يعني: (به همراه رسول الله صلى الله عليه وسلم و ابوبکر و عمر- رضي الله عنهما- نماز خواندم و همه آنها نمازشان را با"الْحَمْدُ لِلَّهِ رَبِّ الْعَالَمِينَ" شروع می کردند) و همچنین در صحیح مسلم حدیث(٧٦٨) از طريق بديل بن ميسرة از ابوالجوزاء روايت شده است گفت: أم المؤمنين عائشه رضی الله عنها فرمود: ( كان النبي صلى الله عليه يستفتح الصلاة بالتكبير و القراءة بالْحَمْدُ لِلَّهِ رَبِّ الْعَالَمِينَ) يعني: ( رسول الله صلى الله عليه وسلم نماز خود را با گفتن"الله اکبر" و خواندن" الْحَمْدُ لِلَّهِ رَبِّ الْعَالَمِينَ" شروع می کرد) و شیخ السلام ابن تیمیه رحمه الله در مجموع الفتاوی (۲۲/۲۷۵) می فرماید: ( از رسول الله صلى الله عليه وسلم ثابت نشده است که"بسم الله الرحمن الرحيم" را در نمازهای جهری بلند بگوید و در هیچ یک از کتب حدیث اعم از صحیحین و سنن، حدیث صحیح و صریحی که بیانگر بلند گفته شدن" بسم الله الرحمن الرحيم" باشد وجود ندارد و همه احادیثی که بیانگر بلند گفتن" بسم الله الرحمن الرحيم"- در نمازهای جهری- هستند همگی ضعیف و برخی نیز جعلی می باشند و هنگامی که امام دارقطنی کتابی در این باره تالیف نمود از ایشان پرسیده شد: آیا روایت صحیحی در - بلند گفتن"بسم الله الرحمن الرحيم"- ثابت شده است؟گفت: از رسول الله صلى الله عليه وسلم چیزی ثابت نشده است اما روایت هایی در این خصوص از صحابه رضی الله عنهم ثابت شده است که قسمتی صحیح و بخشی از آنها ضعیف می باشد)امام شافعی رحمه الله و برخی از اهل علم بلندگفتن"بسم الرحمن الرحيم" را در نمازهای جهری سنت می دانند و جهت اثبات آن به دلایلی استناد کرده است اما هیچ یک از آنها از رسول الله صلی الله عليه وسلم ثابت نشده است ولی بطور کلی مسأله مذکور از مسائل اجتهادی می باشد و برای افرادی که طبق اجتهاد یکی از اقوال اهل علم را برگزیده اند جای ملامت نیست و شیخ الاسلام ابن تیمیة رحمه الله قولی را انتخاب کرده است که بلند گفتن" بسم الله الرحمن الرحيم" را احیانا جایز می داند و این به دلیل ثابت شدن آن از برخی صحابه رضی الله عنهم و جهت تعلیم نمازگزاران می باشد و ایشان در مجموع الفتاوی (۲۲/۳۴۴) می فرماید: ( قول صحیح، قولی است که امام احمد رحمه الله بر آن تصریح کرده و گفته است: بلندگفتن"بسم الله الرحمن الرحيم"-در نمازهای جهری- احیانا مستحب است)شیخ دکتر/ خالد بن عبدالله المصلح
