ما تعدادی دانشجو هستیم که نماز تروایح را با کارگران خارجی حنفی مذهب می خوانیم و یک نفر از میان آنها که حافظ قرآن است برای ما امامت می کند و نماز وتر را سه رکعت با دو تشهد( مانند نماز مغرب) ادا می کند و موضوع دیگر این است که او در رکعت سوم بعد از خواندن سوره اخلاص دوباره سوره حمد را تلاوت می کند و سپس "الله اکبر" گفته و- قبل از رکوع- دعای قنوت را می خواند و سپس"الله اکبر" گفته و به رکوع می رود و نماز را تمام می کند؛ حکم این روش در نماز وتر چیست؟آیا دلیلی بر آن وجود دارد؟ باتوجه به اینکه ما شافعی مذهب هستیم و می خواهیم پشت سر اهل سنت و جماعت نماز بخوانیم آیا نماز خواندن با آنها را ادامه بدهیم؟ لطفا توضیح بدهید؛ خداوند بهترین پاداش ها را نصیب تان بفرماید؛ هل هذه الصفة صحيحة للوتر في رمضان؟

بسم  الله  الرحمن  الرحيم؛

شیوه  نماز وتر وارد شده در پرسش  که با سه رکعت به دنبال  هم و دو تشهد  و یک سلام (مانند نماز مغرب) خوانده می شود رأی مذهب امام  ابوحنیفه رحمه الله می باشد  زیرا  در مذهب حنفی نماز وتر تنها  با این شیوه  صحیح  است اما  جمهور ( اکثریت) علماء   اعم از صحابه رضی  الله  عنهم  و تابعین  رحمهم  الله  و فقهای بعد از آنان اعم از امام مالک  و شافعی  و احمد رحمهم  الله  قائل به خلاف این  قول هستند و قوی ترین دلیل امام ابوحنیفه  رحمه  الله در این خصوص روایتی از محمد بن کعب القرظی است  که می گوید: (أن النبي  صلى  الله  عليه  وسلم  نهي  عن البتيراء) یعنی: ( رسول  الله  صلى  الله  عليه  وسلم  از (بتیراء) یعنی  خواندن  یک رکعت  مستقل برای وتر کردن  نمازهای پیش از آن نهی  کرده  است) و همچنین  از ابوسعید رضی  الله  عنه وارد شده  است گفت: (أن النبي  صلي  الله  عليه  وسلم  نهي  عن البتيراء  أن يصلي  الرجل  واحدة  بوتر  بها) يعني: ( رسول  الله  صلى  الله  عليه  وسلم  از (بتیراء) نهي کرده است بدین  معنی که نمازگزار در پایان وتر،  یک رکعت  مستقل  بخواند تا بوسیله آن نمازهای  پیش  از  آن  را وتر(فرد)  کند) امام نووی  رحمه  الله روایت اول را در "الخلاصه" ضعیف  می داند  و می گوید: ( حدیث  محمد بن کعب  القرظی در مورد نهی  از "بتیراء" ضعيف  و مرسل  است  و ابن حزم در "المحلي" (٣/٤٨) می گوید: (نهی کردن  از "بتیراء" از رسول  الله  صلى  الله  عليه  وسلم  ثابت  نشده  است) و امام ابن القيم  رحمه  الله در "اعلام  الموقعین"(۲/۲۶۹) در خصوص  این روایت می گوید: ( برای  این روایت  هیچ  سندی اعم  از  صحیح یا  ضعیف پیدا  نشده  است  و در هیچ  یک کتاب  های  معتبر  حدیث  وجود  ندارد) و حتی  اگر روایت  مذکور  صحیح  باشد  امام  ابن  القيم  رحمه  الله  در إعلام  الموقعین (۲/۲۶۹) می گوید: (اگر روایت صحیح  هم باشد ""بتیراء" به نمازی  گفته  می شود  که  رکوع  و  سجود  آن ناقص ادا می شود و در انجام آنها طمانینه رعایت  نمی شود) 

اکثریت اهل  علم  قائل به  جواز  سه رکعت  وتر  با یک سلام  هستند زيرا  اين روش  از سنت ثابت شده است و برخی  از فقهاء نماز وتر سه رکعتي را  با دو تشهد مكروه دانسته  اند زیرا در این حالت شبیه  نماز مغرب  می شود و دلیل شان حدیثی  است که از ابوهریره  رضی  الله  عنه روایت شده است که گفت:رسول  الله صلی  الله  عليه  وسلم  می فرماید: ( لاتوتروا  بثلاث  فتشبهوا  بالمغرب  اوتروا  بخمس أو سبع) يعني:  ( وتر را با خواندن سه رکعت شبیه  نماز مغرب  نکنید بلکه پنج یا هفت  رکعت  بخوانید)این حدیث را امام حاکم و ابن حبان در صحیح خودشان روایت کرده اند و نیز آن را دارقطنی  روایت کرده و گفته است: همه راوی  های موجود  در سند روایت ثقه ( مورد  اعتماد) هستتد  و العرافی  می گوید: سند آن صحیح است و  نهی از خواندن نماز وتر سه رکعتی  با دو تشهد یا حمل بر تحریم می شود یا کراهت که  نهی کراهت  نزد من مقبول تر است زیرا برای نهی از تعداد سه رکعت، نص  وجود  دارد اما چیزی  که تحریم  را به نهی کراهت تغییر می دهد، نصوصی  است که بیانگر  جواز آن می باشد.

اما درمورد  قنوت گرفتن  قبل از رکوع  باید گفت: این روش  از سلف  صالح امت  اعم از صحابه و تابعین  نقل  شده  است و هر دو حالت نیز جایز می باشد  و همچنین "الله  اکبر" گفتن قبل از قنوتی  که  پیش  رکوع  خوانده  می شود  را ابن أبی شیبة در مصنف  خود از إبن مسعود رضي  الله  عنه  روايت  ميكند  اما در سند آن" ضعف" وجود  دارد و امام مالک رحمه الله این روایت را در کتاب المدونه (۱/۱۹۲) تحت بابی  بعنوان: (فردي که در نماز صبح  پیش  از رکوع  قنوت  می گیرد  اما قبل از قنوت "الله  اکبر" نمی گوید) نقل  کرده  و آن را منکر دانسته  است  و همچنین  امام  شافعی در کتاب الأم(۱/١٦٨)  می گوید: (اين تكبير ("الله  اكبر" گفتن  پیش  از قنوتى كه  قبل  از  رکوع انجام ميشود) اضافه  است و هیچ  دليلى  اعم از نص یا قیاس  ثابت  نشده  است) و قول  راجح  این است که: تکبیر  مذکور  مشروع  نیست زیرا  اصل  در عبادت  ها بر مبناي توقیف  است.

اما در مورد  ادامه دادن اقتدا به افرادی که نماز وتر  را به شیوه  مذکور  می  خوانند  و این  که  شما شافعی مذهب  هستید  و می خواهید  در نمازهای  تان  به أهل  سنت  و  جماعت  اقتدا  کنید  باید  بگویم: خداوند به شما برکت  دهد با وجود اختلاف نظری که گذشت بدانید که حنفی ها اهل سنت  هستند و به نظر من نماز خواندن به همراه آنها را ادامه دهید و در اقتدای شما نسبت به آنچه  که  انجام می دهند  گناهی براى  تان نیست  بلکه اقتدای مأموم به امام واجب است زیرا این عملکرد از سلف  صالح امت  اعم از صحابه  رضی  الله  عنهم و علمای پس از آنان ثابت شده است و  باوجود اختلاف نظراتی که در بین شان در خصوص شروط  و واجبات نماز بود اما با یکدیگر  نماز می خواندند  و به یکدیگر  اقتدا  می نمودند.

ابن قدامه  در المغنی (۳/۲۳) می گوید: (اگر نمازگزاری در نماز وتر به امامی اقتد کند که سه رکعت را با یک سلام می خواند نباید با او مخالفت کند بلکه باید از او پیروی  کند و نظر امام  مالک  نیز  همین  است  و امام  احمد  رحمه  الله  در روایتی  از ابوداود در مورد  فردی  که نماز وتر رادو رکعت دو رکعت می خواند و اهل مسجد روش او را ناپسند می دانند  می گوید: "اگر-بخواهد- می تواند به روش آنها وتر را به جا بیاورد" یعنی مشکلی ندارد و موافقت او با آنها در این خصوص زیانی به او نمی رسد. و امام احمد رحمه الله می گوید: اگر نمازگزاری به امامی اقتدا بکند که مطلقا  در نماز صبح  قنوت  می گیرد  باید  از پیروی  کند  و به دعایش  آمین بگوید. وشیخ  الاسلام  ابن تیمیه  رحمه  الله در الاختیارات (۷۰)  می فرماید: (هرگاه امام در نماز، کاری  از قبیل قنوت  در نمازصبح و وصل نماز وتر  که مجال اجتهاد در آنها است  را انجام  بدهد، مأموم  باید  به او اقتدا  کند و اگر فردی که قنوت  نمی گیرد  به امامی  که  قنوت  می گیرد  اقتدا  کند  باید  قنوت  را در آن نماز ترک  کند). و شيخ  الإسلام  ابن  تيمية  رحمه  الله  در الفتاوى  الکبری (۲/۲۴۰،۲۴۱) در پاسخ  سؤالی  که  به پرسش  شما نزدیک  است  می فرماید: ( قول  صحیح  این  است  که  هرگاه  امام در نماز، کاری مطابق سنت انجام  بدهد و به یکی از شیوه های وارد شده در سنت نماز وتر را بخواند مأموم باید به او اقتدا بکند) والله تعالی  اعلم.

برادرتان:

شیخ دکتر/ خالد بن عبدالله المصلح

۱۴۲۴/۹/۱۸ هجری  قمری